سرطان های پانکراس

سرطان پانکراس یکی از کشنده‌ترین انواع سرطان‌ها است که معمولاً دیر تشخیص داده می‌شود و اغلب در مراحل پیشرفته شناخته می‌شود. پانکراس یک غده در شکم است که نقش مهمی در هضم غذا و تنظیم قند خون دارد. در ادامه، به بررسی انواع سرطان‌های پانکراس، عوامل خطر، علائم، تشخیص، و روش‌های درمانی پرداخته می‌شود.

1. انواع سرطان پانکراس

الف. آدنوکارسینوم داکتال پانکراس (PDAC):

شایع‌ترین نوع سرطان پانکراس، آدنوکارسینوم داکتال است که بیش از 90٪ از موارد سرطان پانکراس را تشکیل می‌دهد. این نوع سرطان از سلول‌های پوششی مجاری پانکراس که آنزیم‌های گوارشی تولید می‌کنند، منشأ می‌گیرد.

ب. سرطان‌های نورواندوکرین پانکراس:

این نوع سرطان‌ها نادرتر هستند و از سلول‌های نورواندوکرین که هورمون‌ها را تولید می‌کنند، نشأت می‌گیرند. سرطان‌های نورواندوکرین پانکراس می‌توانند عملکردی یا غیرعملکردی باشند، به این معنا که برخی از آنها هورمون‌هایی تولید می‌کنند که علائم خاصی ایجاد می‌کنند و برخی دیگر چنین نیستند.

ج. تومورهای سیستیک پانکراس:

این نوع تومورها کمتر شایع هستند و ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند. تومورهای سیستیک پانکراس شامل سیستادنوم‌های سروزی، موکوسی و غیره هستند.

2. عوامل خطر سرطان پانکراس

سن: سرطان پانکراس معمولاً در افراد بالای 60 سال تشخیص داده می‌شود.

سیگار کشیدن: یکی از مهم‌ترین عوامل خطر قابل تغییر برای سرطان پانکراس، سیگار کشیدن است که خطر ابتلا را تقریباً دو برابر می‌کند.

چاقی: چاقی و سبک زندگی کم‌تحرک با افزایش خطر ابتلا به سرطان پانکراس مرتبط هستند.

دیابت: دیابت طولانی‌مدت می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش دهد.

سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی سرطان پانکراس یا برخی سندرم‌های ژنتیکی می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.

پانکراتیت مزمن: التهاب مزمن پانکراس که معمولاً با مصرف زیاد الکل یا بیماری‌های ژنتیکی مرتبط است، می‌تواند به سرطان پانکراس منجر شود.

رژیم غذایی: مصرف زیاد چربی‌های اشباع و گوشت‌های فرآوری‌شده با افزایش خطر ابتلا به سرطان پانکراس مرتبط است.

3. علائم سرطان پانکراس

علائم سرطان پانکراس معمولاً در مراحل اولیه واضح نیستند، اما با پیشرفت بیماری ممکن است علائم زیر بروز کند:

درد شکم یا کمر: یکی از علائم شایع در مراحل پیشرفته.

زردی (یرقان): زردی پوست و چشم‌ها به دلیل مسدود شدن مجاری صفراوی توسط تومور.

کاهش وزن بدون دلیل: کاهش وزن سریع و بدون علت مشخص.

از دست دادن اشتها: عدم تمایل به غذا خوردن.

حالت تهوع و استفراغ: به دلیل فشار تومور بر روی معده و دوازدهه.

خستگی شدید: احساس خستگی و ضعف شدید.

تغییرات در مدفوع: مدفوع چرب یا کمرنگ به دلیل مشکلات در هضم چربی‌ها.

4. تشخیص سرطان پانکراس

تشخیص سرطان پانکراس شامل چندین روش است:

تصویربرداری: تکنیک‌هایی مانند سونوگرافی اندوسکوپیک (EUS)، CT اسکن، MRI و PET اسکن می‌توانند به شناسایی تومورها و ارزیابی انتشار سرطان کمک کنند.

آزمایش‌های خونی: بررسی سطح مارکرهای تومور مانند CA 19-9 می‌تواند در تشخیص و پیگیری پیشرفت بیماری کمک‌کننده باشد.

بیوپسی: نمونه‌برداری از بافت پانکراس برای تأیید تشخیص سرطان.

5. درمان سرطان پانکراس

درمان سرطان پانکراس به نوع، مرحله بیماری، و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد. روش‌های درمانی عبارتند از:

جراحی: برداشتن بخشی یا تمام پانکراس (پانکراتکتومی)، که در مراحل اولیه سرطان ممکن است امکان‌پذیر باشد. رایج‌ترین نوع جراحی برای سرطان پانکراس، روش ویپل (Whipple procedure) است.

شیمی‌درمانی: استفاده از داروهای ضد سرطان برای کشتن سلول‌های سرطانی، که ممکن است قبل یا بعد از جراحی یا در مراحل پیشرفته استفاده شود.

پرتودرمانی: استفاده از پرتوهای پرانرژی برای هدف قرار دادن و نابود کردن سلول‌های سرطانی.

درمان‌های هدفمند: داروهایی که به طور خاص مولکول‌های دخیل در رشد و تقسیم سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند.

ایمونوتراپی: تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان، که در برخی موارد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

6. پیشگیری از سرطان پانکراس

ترک سیگار: یکی از مؤثرترین راه‌ها برای کاهش خطر ابتلا به سرطان پانکراس است.

حفظ وزن سالم: کاهش وزن اضافی و حفظ آن از طریق رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم.

مدیریت دیابت: کنترل دیابت از طریق تغذیه مناسب و داروهای تجویز شده.

پرهیز از مصرف الکل: کاهش مصرف الکل می‌تواند خطر ابتلا به پانکراتیت مزمن و سرطان پانکراس را کاهش دهد.

نتیجه‌گیری

سرطان پانکراس یک بیماری جدی و اغلب کشنده است که به دلیل تشخیص دیرهنگام و رشد سریع آن، نیازمند آگاهی و پیشگیری مؤثر است. توجه به عوامل خطر و انجام معاینات منظم برای افرادی که در معرض خطر بالای این بیماری هستند، می‌تواند به تشخیص زودهنگام و بهبود نتایج درمانی کمک کند. با توجه به پیشرفت‌های اخیر در

روش‌های درمانی، امید به درمان مؤثرتر این بیماری نیز افزایش یافته است.

نویسنده: زهره محمدی 

سایت دارو باما وابسته به مرکز سلامت ایرانیان ارائه دهنده خدمات پزشکی و پرستاری در منزل در شهر تهران