سرطان های تخمدان

سرطان تخمدان یکی از انواع سرطان‌های زنانه است که از تخمدان‌ها، غدد تولید مثل در زنان، آغاز می‌شود. این سرطان معمولاً به دلیل ماهیت مخفیانه‌اش در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شود، که این مسئله درمان آن را پیچیده‌تر می‌کند. تخمدان‌ها دو غده کوچک در ناحیه لگن هستند که وظیفه تولید تخمک و هورمون‌های جنسی زنانه را بر عهده دارند.

1. انواع سرطان تخمدان

سرطان تخمدان انواع مختلفی دارد که از بخش‌های مختلف تخمدان آغاز می‌شوند:

سرطان اپیتلیال: شایع‌ترین نوع سرطان تخمدان (حدود 90 درصد موارد) که از سلول‌های سطح خارجی تخمدان شروع می‌شود.

سرطان سلول‌های جنسی: این نوع سرطان از سلول‌هایی که تخمک تولید می‌کنند، آغاز می‌شود و بیشتر در زنان جوان دیده می‌شود.

سرطان استرومال: این نوع سرطان از بافت‌های حمایتی تخمدان که هورمون‌ها را تولید می‌کنند، آغاز می‌شود و معمولاً زودتر از انواع دیگر تشخیص داده می‌شود.

2. علل و عوامل خطر

سابقه خانوادگی: وجود سابقه سرطان تخمدان یا سرطان پستان در خانواده، به‌ویژه در بستگان درجه یک (مادر، خواهر)، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.

سن: سرطان تخمدان بیشتر در زنان بالای 50 سال رخ می‌دهد و خطر آن با افزایش سن بیشتر می‌شود.

جهش‌های ژنتیکی: جهش‌های ژنتیکی ارثی مانند BRCA1 و BRCA2 می‌توانند خطر ابتلا به سرطان تخمدان و پستان را به طور قابل توجهی افزایش دهند.

هورمون‌درمانی پس از یائسگی: استفاده طولانی مدت از هورمون‌درمانی پس از یائسگی، به‌ویژه استروژن بدون پروژسترون، ممکن است خطر سرطان تخمدان را افزایش دهد.

ناباروری و درمان‌های مرتبط: برخی مطالعات نشان می‌دهند که زنان نابارور یا زنانی که تحت درمان‌های ناباروری قرار می‌گیرند، ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.

سابقه بارداری: زنانی که هرگز باردار نشده‌اند یا اولین بارداری خود را در سنین بالاتر تجربه کرده‌اند، ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.

3. علائم سرطان تخمدان

سرطان تخمدان در مراحل اولیه ممکن است علائم مشخصی نداشته باشد، اما با پیشرفت بیماری علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:

نفخ مداوم و احساس پُری شکم

درد یا ناراحتی در ناحیه لگن یا شکم

مشکلات گوارشی مانند یبوست یا نفخ

تغییرات در الگوی ادرار، مانند تکرر ادرار

احساس سیری زودهنگام پس از خوردن مقدار کمی غذا

خستگی مفرط

کاهش وزن بدون دلیل مشخص

4. تشخیص سرطان تخمدان

معاینه لگنی: پزشک می‌تواند در یک معاینه فیزیکی، توده‌ها یا تغییرات غیرطبیعی در ناحیه لگن را شناسایی کند.

آزمایش خون CA-125: این آزمایش میزان پروتئین CA-125 را در خون اندازه‌گیری می‌کند که ممکن است در برخی موارد سرطان تخمدان افزایش یابد.

تصویربرداری: سونوگرافی لگنی، CT اسکن یا MRI می‌توانند به تشخیص توده‌ها یا تغییرات غیرطبیعی در تخمدان‌ها کمک کنند.

بیوپسی: در برخی موارد، نمونه‌برداری از بافت تخمدان برای بررسی وجود سلول‌های سرطانی انجام می‌شود.

5. مراحل سرطان تخمدان

مرحله 1: سرطان محدود به یک یا هر دو تخمدان است.

مرحله 2: سرطان به سایر اعضای لگن (مانند رحم یا لوله‌های فالوپ) گسترش یافته است.

مرحله 3: سرطان به غدد لنفاوی یا لایه‌های خارجی‌تر شکم گسترش یافته است.

مرحله 4: سرطان به اندام‌های دورتر مانند کبد یا ریه‌ها متاستاز داده است.

6. درمان سرطان تخمدان

جراحی: جراحی اصلی‌ترین روش درمان سرطان تخمدان است و معمولاً شامل برداشتن تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، رحم، و بافت‌های مجاور است. در موارد پیشرفته، ممکن است برداشتن بخشی از روده یا کبد نیز لازم باشد.

شیمی‌درمانی: این روش شامل استفاده از داروهای ضد سرطان برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. شیمی‌درمانی ممکن است قبل یا بعد از جراحی انجام شود.

پرتودرمانی: اگرچه کمتر رایج است، پرتودرمانی ممکن است در برخی موارد برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده یا کاهش اندازه تومور استفاده شود.

درمان هدفمند: این روش شامل استفاده از داروهایی است که به‌طور خاص مولکول‌های مرتبط با رشد سرطان را هدف قرار می‌دهند. درمان هدفمند می‌تواند به کنترل بهتر سرطان کمک کند و معمولاً با شیمی‌درمانی ترکیب می‌شود.

ایمونوتراپی: این روش هنوز در حال بررسی و تحقیق است، اما می‌تواند با تحریک سیستم ایمنی بدن به مبارزه با سلول‌های سرطانی کمک کند.

7. پیشگیری و کاهش خطر

آگاهی از سابقه خانوادگی: زنانی که سابقه خانوادگی سرطان تخمدان یا پستان دارند، باید با پزشک خود در مورد انجام آزمایش‌های ژنتیکی و راه‌های پیشگیری مشورت کنند.

مصرف داروهای ضد بارداری: استفاده از قرص‌های ضد بارداری به مدت چند سال می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهد.

بارداری و شیردهی: زنانی که بارداری‌های متعدد داشته‌اند و یا مدت طولانی شیردهی کرده‌اند، کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند.

جراحی پیشگیرانه: در زنانی که دارای جهش‌های ژنتیکی مانند BRCA1 و BRCA2 هستند، برداشتن تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ به‌عنوان یک روش پیشگیرانه می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را به‌طور چشمگیری کاهش دهد.

8. چشم‌انداز و کیفیت زندگی

سرطان تخمدان اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، شانس بهبودی بالاتری دارد. اما متأسفانه بسیاری از موارد در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شوند که درمان را چالش‌برانگیزتر می‌کند. کیفیت زندگی بیماران با سرطان تخمدان به‌طور مستقیم به مرحله بیماری و نوع درمان وابسته است. برنامه‌های حمایتی، مانند مشاوره و درمان‌های تسکینی، می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی این بیماران کمک کنند.

نتیجه‌گیری

سرطان تخمدان یک بیماری جدی است که نیاز به آگاهی و تشخیص زودهنگام دارد. علائم مبهم و مراحل اولیه بدون نشانه، تشخیص این سرطان را دشوار می‌کند، بنابراین شناخت عوامل خطر و انجام معاینات منظم برای زنان به‌ویژه در گروه‌های پرخطر اهمیت بالایی دارد. برنامه‌های درمانی مناسب و جامع می‌توانند به کنترل و حتی درمان سرطان تخمدان کمک کنند، در حالی که

حمایت‌های روانی و اجتماعی برای بهبود کیفیت زندگی بیماران حیاتی هستند.

نویسنده: زهره محمدی 

سایت دارو باما وابسته به مرکز سلامت ایرانیان ارائه دهنده خدمات پزشکی و پرستاری در منزل در شهر تهران