آشنایی با آناتومی قلب
قلب یک اندام پیچیده و حیاتی در بدن است که وظیفه اصلی آن پمپاژ خون به سراسر بدن است. این اندام دارای ساختاری منحصر به فرد است که امکان انجام این وظیفه مهم را فراهم می‌کند. در ادامه به بررسی جزئیات آناتومی قلب می‌پردازیم:
1. محل قرارگیری قلب
قلب درون قفسه سینه و در مرکز آن قرار دارد، به‌طور دقیق‌تر در قسمت میانی بین دو ریه و به سمت چپ متمایل است. این محل قرارگیری در یک فضای کوچک به نام **مدیاستینوم** واقع شده است.
2. لایه‌های قلب
قلب از سه لایه اصلی تشکیل شده است:
اپی‌کارد (Epicardium): لایه بیرونی که قلب را می‌پوشاند و محافظت می‌کند.
میوکارد (Myocardium): لایه میانی و ضخیم که از عضلات قلب تشکیل شده و مسئول انقباض قلب و پمپاژ خون است.
اندوکارد (Endocardium): لایه داخلی نازک که حفره‌های قلب را می‌پوشاند و با خون در تماس است.
3. حفره‌های قلب
قلب دارای چهار حفره است که به دو بخش راست و چپ تقسیم می‌شوند:
دهلیز راست (Right Atrium): حفره‌ای که خون کم اکسیژن را از بدن دریافت می‌کند.
بطن راست (Right Ventricle): خون را از دهلیز راست گرفته و به ریه‌ها پمپ می‌کند.
دهلیز چپ (Left Atrium): حفره‌ای که خون اکسیژن‌دار را از ریه‌ها دریافت می‌کند.
بطن چپ (Left Ventricle): خون را از دهلیز چپ گرفته و به سراسر بدن پمپ می‌کند. بطن چپ به دلیل نیاز به پمپاژ خون به تمام بدن، دارای دیواره‌ای ضخیم‌تر از بطن راست است.
4.دریچه‌های قلب
قلب دارای چهار دریچه است که وظیفه هدایت خون و جلوگیری از بازگشت آن به حفره‌های قبلی را دارند:
دریچه سه‌لتی (Tricuspid Valve): بین دهلیز راست و بطن راست قرار دارد و مانع از بازگشت خون به دهلیز راست می‌شود.
دریچه ریوی (Pulmonary Valve): بین بطن راست و شریان ریوی قرار دارد و از بازگشت خون از ریه‌ها به بطن راست جلوگیری می‌کند.
دریچه میترال (Mitral Valve): بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد و مانع از بازگشت خون به دهلیز چپ می‌شود.
دریچه آئورتی (Aortic Valve): بین بطن چپ و آئورت قرار دارد و از بازگشت خون از آئورت به بطن چپ جلوگیری می‌کند.
5. عروق خونی اصلی مرتبط با قلب
قلب با چهار رگ خونی اصلی مرتبط است:
وریدهای بزرگ (Superior and Inferior Vena Cava): این وریدها خون کم اکسیژن را از بدن به دهلیز راست می‌آورند.
شریان ریوی (Pulmonary Artery): خون کم اکسیژن را از بطن راست به ریه‌ها می‌برد.
وریدهای ریوی (Pulmonary Veins): خون اکسیژن‌دار را از ریه‌ها به دهلیز چپ می‌آورند.
آئورت (Aorta): خون اکسیژن‌دار را از بطن چپ به سراسر بدن منتقل می‌کند.
6. سیستم هدایتی قلب
قلب دارای یک سیستم الکتریکی خاص است که ضربان‌های منظم و هماهنگ را کنترل می‌کند:
گره سینوسی-دهلیزی (SA Node): ضربان‌ساز طبیعی قلب که سیگنال‌های الکتریکی را برای شروع انقباضات قلب تولید می‌کند.
گره دهلیزی-بطنی (AV Node): این گره سیگنال‌ها را از دهلیزها به بطن‌ها منتقل می‌کند.
دسته هیس (Bundle of His) و شاخه‌های آن: سیگنال‌ها را از گره AV به عضلات بطن‌ها می‌رساند.
فیبرهای پورکنژ (Purkinje Fibers): این فیبرها سیگنال‌ها را در بطن‌ها منتشر کرده و باعث انقباض همزمان آن‌ها می‌شوند.
7. خون‌رسانی به قلب
خود قلب نیز نیاز به خون‌رسانی دارد که این وظیفه به عهده **عروق کرونری (Coronary Arteries)** است. این عروق خون غنی از اکسیژن را به عضله قلب می‌رسانند.
8. عملکرد قلب
عملکرد قلب به صورت چرخه‌ای از پر شدن خون در دهلیزها، پمپاژ خون به بطن‌ها، و سپس ارسال خون از بطن‌ها به ریه‌ها و بدن است. این چرخه به طور مداوم و هماهنگ انجام می‌شود تا خون تازه و اکسیژن‌دار به تمام بافت‌های بدن برسد.
9. نگهداری و مراقبت از قلب
نگهداری از قلب با پیروی از یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، مدیریت استرس، و اجتناب از مصرف دخانیات و الکل انجام می‌شود. این اقدامات به پیشگیری از بیماری‌های قلبی و حفظ سلامت عمومی قلب کمک می‌کنند.
شناخت آناتومی قلب و نحوه عملکرد آن برای درک بهتر از اهمیت مراقبت از این اندام حیاتی ضروری است.
نویسنده : ندا اعتمادی
سایت دارو باما وابسته به مرکز سلامت ایرانیان ارائه دهنده خدمات پزشکی و پرستاری در منزل در شهر تهران
خدمات این مرکز شامل :
ویزیت پزشک عمومی و متخصص در منزل
خدمات سونوگرافی در منزل
خدمات رادیولوژی در منزل
خدمات اکوی قلب در منزل
خدمات پرستاری در منزل
آزمایش خون در منزل
