تاریخچه جراحی های رباتیک چیست ؟

تاریخچه جراحی‌های رباتیک به چند دهه اخیر بازمی‌گردد و در این مدت، این فناوری به سرعت پیشرفت کرده و نقش مهمی در پزشکی پیدا کرده است. در ادامه، مراحل کلیدی در توسعه جراحی‌های رباتیک را مرور می‌کنیم:

1. شروع مفهومی و نخستین پیشرفت‌ها (دهه 1980)

دهه 1980: نخستین تحقیقات در زمینه رباتیک پزشکی آغاز شد. انگیزه اولیه این بود که از فناوری رباتیک برای انجام جراحی‌های دقیق و کم‌تهاجمی استفاده شود. این تحقیقات در ابتدا توسط مؤسسات نظامی مانند DARPA (آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی) در ایالات متحده انجام شد. هدف اصلی این پروژه‌ها توسعه فناوری‌هایی بود که جراحان بتوانند از راه دور و در شرایط جنگی به درمان سربازان بپردازند.

2. توسعه سیستم‌های اولیه (دهه 1990)

1992: سیستم‌های رباتیک اولیه مانند AESOP (که مخفف Automated Endoscopic System for Optimal Positioning است) توسط شرکت Computer Motion معرفی شدند. این سیستم اولین دستیار رباتیک در جراحی‌های لاپاراسکوپی بود و می‌توانست دوربین‌های لاپاراسکوپی را با استفاده از دستورات صوتی جراح کنترل کند.

1997: سیستم رباتیک ZEUS توسط Computer Motion توسعه یافت. این سیستم به جراحان اجازه می‌داد که با کنترل از راه دور ابزارهای جراحی، عمل‌های جراحی پیچیده را با دقت بالاتری انجام دهند.

3. معرفی سیستم دایوینچی (دهه 2000)

2000: معرفی سیستم داوینچی (da Vinci) توسط شرکت Intuitive Surgical به عنوان یک نقطه عطف در تاریخچه جراحی‌های رباتیک محسوب می‌شود. این سیستم، یک پلتفرم جراحی رباتیک چندمنظوره است که به جراح اجازه می‌دهد تا از طریق یک کنسول، ابزارهای رباتیک بسیار دقیق را کنترل کند. این سیستم به سرعت محبوبیت پیدا کرد و به یکی از رایج‌ترین ابزارهای جراحی رباتیک در سراسر جهان تبدیل شد.

4. پیشرفت‌های فنی و توسعه کاربردها (دهه 2010 به بعد)

دهه 2010: سیستم‌های رباتیک پیچیده‌تر و با قابلیت‌های بیشتری توسعه یافتند. این سیستم‌ها به جراحان این امکان را دادند که جراحی‌های پیچیده‌تری را با کمترین میزان تهاجم انجام دهند. به‌عنوان‌مثال، در این دوره جراحی‌های قلب، کلیه، پروستات و حتی جراحی‌های مغزی با استفاده از ربات‌ها به طور فزاینده‌ای رایج شد.

2011: اولین جراحی ترمیم دریچه قلب با استفاده از سیستم داوینچی انجام شد. این یک پیشرفت بزرگ در جراحی‌های کم‌تهاجمی قلب بود.

5. نوآوری‌های اخیر و آینده جراحی رباتیک

دهه 2020 به بعد: فناوری جراحی رباتیک با معرفی سیستم‌های جدیدتر مانند Versius و Senhance پیشرفت کرده است. این سیستم‌ها سعی دارند محدودیت‌های موجود در سیستم‌های قبلی را برطرف کنند و دقت و قابلیت‌های جراحی را بهبود بخشند.

فناوری‌های نوظهور: پیشرفت‌هایی مانند جراحی‌های هوش مصنوعی محور و ربات‌های خودکار در حال توسعه هستند که می‌توانند برخی از جنبه‌های جراحی را به طور کامل خودکار کنند. این پیشرفت‌ها می‌توانند امکان انجام جراحی‌ها در شرایط و مکان‌هایی را که دسترسی به جراحان تخصصی ممکن نیست، فراهم آورند.

نتیجه‌گیری

جراحی‌های رباتیک در کمتر از چهار دهه از یک مفهوم نوآورانه به یک بخش ضروری از پزشکی مدرن تبدیل شده‌اند. با پیشرفت‌های مداوم در فناوری و گسترش کاربردهای آن، به نظر می‌رسد که نقش جراحی‌های رباتیک در آینده پزشکی حتی بیشتر و گسترده‌تر خواهد شد.

نویسنده: زهره محمدی 

سایت دارو باما وابسته به مرکز سلامت ایرانیان ارائه دهنده خدمات پزشکی و پرستاری در منزل در شهر تهران