سردرد های خوشه ای چیست

سردردهای خوشه‌ای (Cluster headaches) نوعی سردرد بسیار شدید و ناتوان‌کننده هستند که معمولاً به صورت دوره‌ای (خوشه‌ای) رخ می‌دهند. این سردردها یکی از شدیدترین انواع سردردها به شمار می‌روند و می‌توانند به طور ناگهانی شروع شده و چند هفته یا حتی چند ماه ادامه داشته باشند.

 ویژگی‌های سردردهای خوشه‌ای

1. شدت درد: درد ناشی از سردرد خوشه‌ای بسیار شدید و اغلب طاقت‌فرسا است. این درد معمولاً به صورت یک‌طرفه (در یک سمت سر) است و بیشتر در اطراف یا پشت چشم احساس می‌شود.

2. الگوی دوره‌ای: سردردهای خوشه‌ای به صورت دوره‌های مکرر (خوشه‌ها) رخ می‌دهند. هر دوره ممکن است از چند هفته تا چند ماه ادامه داشته باشد و پس از آن یک دوره بدون سردرد (دورهٔ بهبودی) ممکن است شروع شود که می‌تواند ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد.

3. مدت زمان حمله‌ها: هر حمله معمولاً بین 15 دقیقه تا 3 ساعت طول می‌کشد و می‌تواند چندین بار در روز رخ دهد، معمولاً در ساعات مشخصی از روز، به خصوص در شب.

4. علائم همراه: 

   - آبریزش یا گرفتگی بینی: در همان سمت سردرد.

   - قرمزی یا اشک‌ریزی از چشم: در همان سمت.

   - تعریق صورت.

   - تورم یا افتادگی پلک.

   - بی‌قراری و ناآرامی: افراد ممکن است به دلیل شدت درد ناآرام باشند و اغلب نمی‌توانند دراز بکشند.

 علل و عوامل محرک

علت دقیق سردردهای خوشه‌ای هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما برخی عوامل مرتبط با آن شامل:

- فعالیت غیرطبیعی هیپوتالاموس: بخشی از مغز که در تنظیم ساعت بیولوژیکی نقش دارد.

- الگوهای خواب نامنظم: تغییرات در الگوی خواب ممکن است محرک باشند.

- مصرف الکل و نیکوتین: در دوره‌های سردرد، مصرف الکل یا سیگار می‌تواند حمله‌ها را تحریک کند.

- تغییرات فصلی: سردردهای خوشه‌ای گاهی به تغییرات فصلی مرتبط هستند و در فصل بهار یا پاییز بیشتر رخ می‌دهند.

 تشخیص

تشخیص سردردهای خوشه‌ای معمولاً بر اساس شرح حال بیمار و الگوی سردرد انجام می‌شود. پزشک ممکن است برای رد سایر علل سردرد (مانند مشکلات عروقی یا تومورها) از آزمایش‌های تصویربرداری مانند MRI یا CT اسکن استفاده کند.

 درمان

درمان سردردهای خوشه‌ای شامل مدیریت حملات حاد و پیشگیری از حملات آینده است:

- درمان حملات حاد:

  - اکسیژن‌درمانی: تنفس اکسیژن خالص از طریق ماسک می‌تواند به کاهش یا توقف حمله کمک کند.

  -داروهای تریپتان: مانند سوماتریپتان که به صورت تزریقی یا اسپری بینی مصرف می‌شود.

  - بی‌حس‌کننده‌های موضعی: مانند لیدوکائین به صورت قطره‌های بینی.

- درمان‌های پیشگیرانه:

  - وراپامیل: یک داروی مسدودکننده کانال کلسیم که معمولاً به عنوان خط اول پیشگیری از حملات استفاده می‌شود.

  - استروئیدها: مانند پردنیزون، که ممکن است برای دوره‌های کوتاه مدت تجویز شوند.

  - لیتیم: که گاهی برای پیشگیری از حملات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

  - داروهای ضد صرع: مانند توپیرامات.

 پیش‌آگهی

سردردهای خوشه‌ای اگرچه بسیار دردناک هستند، اما تهدیدی جدی برای زندگی محسوب نمی‌شوند. با درمان مناسب، بیشتر افراد می‌توانند حملات را کنترل کرده و دوره‌های بدون درد طولانی‌تری داشته باشند. مدیریت درست و مشاوره با پزشک متخصص می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.

نویسنده:ثنا مرادی

سایت دارو باما وابسته به مرکز سلامت ایرانیان ارائه دهنده خدمات پزشکی و پرستاری در منزل در شهر تهران