اثرات داروهای شیمی درمانی بر روی بدن چیست ؟
داروهای شیمی‌درمانی، که به عنوان درمان‌های اصلی در بسیاری از انواع سرطان‌ها استفاده می‌شوند، می‌توانند به طور مؤثر سلول‌های سرطانی را هدف قرار دهند و از رشد آنها جلوگیری کنند. با این حال، این داروها به دلیل تأثیرات غیرانتظاری که بر روی سلول‌های سالم بدن دارند، می‌توانند عوارض جانبی متعددی ایجاد کنند. در ادامه به بررسی اثرات داروهای شیمی‌درمانی بر روی بدن و عوارض جانبی آنها پرداخته می‌شود :
1. تأثیرات بر سلول‌های سالم
تأثیر بر سلول‌های خون : شیمی‌درمانی می‌تواند باعث کاهش تعداد سلول‌های قرمز خون ( آنمی )، سلول‌های سفید خون ( ایمنی پایین ) و پلاکت‌ها ( خونریزی و کبودی ) شود. این امر می‌تواند منجر به خستگی، عفونت‌های مکرر و مشکلات خونریزی شود.
تأثیر بر سلول‌های دستگاه گوارش : شیمی‌درمانی می‌تواند باعث تهوع، استفراغ، اسهال، و زخم‌های دهانی شود. این عوارض به دلیل تأثیر داروها بر سلول‌های سریع‌التمایل دستگاه گوارش بروز می‌کنند.
تأثیر بر سلول‌های پوست و مو : ریزش مو ( آلوپسی ) و تغییرات در پوست مانند خشکی، خارش یا قرمزی از عوارض شایع شیمی‌درمانی هستند. این امر به دلیل تأثیر داروها بر سلول‌های پوست و فولیکول‌های مو ایجاد می‌شود.
2. عوارض جانبی عمده
الف) عوارض عمومی
خستگی : یکی از شایع‌ترین عوارض شیمی‌درمانی، خستگی مزمن است که می‌تواند بر کیفیت زندگی و توانایی انجام فعالیت‌های روزانه تأثیر بگذارد.
کاهش اشتها و تغییرات وزنی : داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند باعث کاهش اشتها، تغییرات در ذائقه و کاهش وزن شوند.
ب) مشکلات سیستم ایمنی
افزایش خطر عفونت : کاهش تعداد سلول‌های سفید خون می‌تواند به کاهش قدرت سیستم ایمنی و افزایش خطر ابتلا به عفونت‌ها منجر شود.
ایمنی پایین : فرد ممکن است به راحتی بیمار شود و نیاز به مراقبت‌های ویژه در برابر عفونت‌ها داشته باشد.
ج) مشکلات دستگاه گوارش
تهوع و استفراغ : این عوارض به طور معمول با داروهای ضدتهوع مدیریت می‌شوند.
زخم‌های دهانی و تغییرات در طعم : ممکن است بیمار دچار زخم‌های دهانی شود و تغییرات در حس چشایی را تجربه کند.
د) تأثیرات بر پوست و مو
ریزش مو : بیشتر بیماران تحت شیمی‌درمانی دچار ریزش مو می‌شوند، که ممکن است موقت یا دائمی باشد.
تغییرات در پوست : ممکن است پوست خشک، حساس یا دچار تحریک شود.
3. تأثیرات طولانی‌مدت و مزمن
مشکلات قلبی : برخی از داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند به مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی منجر شوند.
مشکلات کلیوی : بعضی از داروها می‌توانند بر عملکرد کلیه‌ها تأثیر بگذارند و نیاز به نظارت منظم کلیوی داشته باشند.
مشکلات عصبی : عوارض عصبی مانند بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن یا مشکلات هماهنگی حرکتی می‌تواند با استفاده از داروهای شیمی‌درمانی ایجاد شود.
خطر ابتلا به سرطان‌های ثانویه : در برخی موارد، درمان‌های شیمی‌درمانی می‌توانند خطر ابتلا به انواع دیگر سرطان‌ها را افزایش دهند.
4. مدیریت و پشتیبانی
الف) مراقبت‌های حمایتی
داروهای ضدعوارض : استفاده از داروهای ضدتهوع، مسکن‌ها و داروهای تقویتی می‌تواند به مدیریت عوارض جانبی کمک کند.
تغذیه و روانشناسی : مشاوره تغذیه برای مدیریت تغییرات اشتها و پشتیبانی روانشناختی برای مقابله با مشکلات روانی ناشی از درمان اهمیت دارد.
ب) پیگیری منظم
معاینات پزشکی : پیگیری منظم با پزشک برای نظارت بر عوارض جانبی و انجام آزمایشات دوره‌ای به مدیریت و کاهش اثرات درمان کمک می‌کند.
پشتیبانی از بیمار : تیم‌های پشتیبانی شامل پرستاران، مشاوران تغذیه و روان‌شناسان می‌توانند به بیمار در مدیریت عوارض جانبی و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.
نتیجه‌گیری
داروهای شیمی‌درمانی با هدف نابودی سلول‌های سرطانی، می‌توانند عوارض جانبی قابل توجهی داشته باشند. توجه به این عوارض، پیگیری منظم وضعیت بیمار، و استفاده از روش‌های حمایتی برای مدیریت این عوارض، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و افزایش اثربخشی درمان کمک کند.
نویسنده : زهره محمدی
سایت دارو باما وابسته به مرکز سلامت ایرانیان ارائه دهنده خدمات پزشکی و پرستاری در منزل در شهر تهران
خدمات این مرکز شامل :
ویزیت پزشک عمومی و متخصص در منزل
خدمات سونوگرافی در منزل
خدمات رادیولوژی در منزل
خدمات اکوی قلب در منزل
خدمات پرستاری در منزل
آزمایش خون در منزل
