سرطان های کبد 

سرطان کبد یکی از جدی‌ترین انواع سرطان‌ها است که در آن سلول‌های غیرطبیعی در بافت کبد شروع به رشد و تکثیر غیرقابل کنترل می‌کنند. این نوع سرطان به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: سرطان اولیه کبد و سرطان متاستاتیک (ثانویه) کبد. در ادامه، به بررسی انواع، علل، علائم، تشخیص و درمان سرطان‌های کبد می‌پردازیم.

1. انواع سرطان کبد

الف. سرطان اولیه کبد

سرطان اولیه کبد از سلول‌های کبدی آغاز می‌شود و شامل انواع زیر است:

کارسینوم هپاتوسلولار (HCC): شایع‌ترین نوع سرطان کبد که از سلول‌های اصلی کبد (هپاتوسیت‌ها) آغاز می‌شود. این نوع سرطان معمولاً در افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن کبدی مانند سیروز یا هپاتیت بروز می‌کند.

کلانژیوکارسینوم (سرطان مجاری صفراوی): این نوع سرطان از مجاری صفراوی داخل یا خارج از کبد آغاز می‌شود. کلانژیوکارسینوم معمولاً کمتر شایع است و اغلب در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شود.

هپاتوبلاستوم: یک نوع نادر از سرطان کبد است که بیشتر در کودکان زیر 3 سال مشاهده می‌شود.

آنژیوسارکوم و همانژیوسارکوم: اینها نوعی از سرطان‌های نادر کبد هستند که از سلول‌های رگ‌های خونی کبد منشأ می‌گیرند و رشد سریعی دارند.

ب. سرطان متاستاتیک کبد

سرطان متاستاتیک کبد از اندام‌های دیگر (مانند ریه، پستان، کولون یا پانکراس) به کبد گسترش می‌یابد. این نوع سرطان‌ها شایع‌تر از سرطان اولیه کبد هستند.

2. علل و عوامل خطر سرطان کبد

هپاتیت مزمن B و C: عفونت‌های طولانی مدت با ویروس‌های هپاتیت B و C خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهند.

سیروز کبدی: آسیب مزمن کبدی که منجر به سیروز می‌شود، یکی از عوامل مهم در افزایش خطر سرطان کبد است.

مصرف الکل: مصرف بیش از حد الکل می‌تواند منجر به سیروز و افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد شود.

چاقی و دیابت: این دو عامل با افزایش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) مرتبط هستند که می‌تواند به سیروز و در نهایت سرطان کبد منجر شود.

آفلاتوکسین: این سم که توسط قارچ‌ها در مواد غذایی مانند بادام زمینی و غلات تولید می‌شود، می‌تواند خطر سرطان کبد را افزایش دهد.

سابقه خانوادگی: افرادی که در خانواده‌شان سابقه سرطان کبد دارند، ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.

3. علائم سرطان کبد

علائم سرطان کبد ممکن است در مراحل اولیه مشخص نباشد، اما با پیشرفت بیماری ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:

کاهش وزن بدون دلیل

از دست دادن اشتها

درد در قسمت بالای شکم یا شانه راست

تورم شکم

زردی (یرقان) که باعث زرد شدن پوست و چشم‌ها می‌شود

خستگی مفرط

حالت تهوع و استفراغ

تورم در پاها

4. تشخیص سرطان کبد

تشخیص سرطان کبد شامل روش‌های مختلفی است:

آزمایش‌های خونی: بررسی سطح آلفا فتوپروتئین (AFP) که می‌تواند در برخی از سرطان‌های کبدی افزایش یابد.

تصویربرداری: سونوگرافی، CT اسکن، MRI و آنژیوگرافی می‌توانند به شناسایی تومورهای کبدی کمک کنند.

بیوپسی کبد: نمونه‌برداری از بافت کبد برای بررسی زیر میکروسکوپ و تأیید تشخیص سرطان.

5. درمان سرطان کبد

درمان سرطان کبد به نوع و مرحله سرطان و همچنین وضعیت کلی سلامت بیمار بستگی دارد. روش‌های درمانی شامل:

جراحی: برداشتن بخشی از کبد (رزکسیون) یا پیوند کبد در موارد مناسب.

رادیوفرکوئنسی ابلیشن (RFA): استفاده از امواج رادیویی برای نابود کردن سلول‌های سرطانی در کبد.

شیمی‌درمانی: استفاده از داروهای ضد سرطان برای از بین بردن سلول‌های سرطانی. این روش معمولاً در موارد متاستاتیک یا پیشرفته استفاده می‌شود.

پرتودرمانی: استفاده از پرتوهای پرانرژی برای کشتن سلول‌های سرطانی، اگرچه این روش کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درمان هدفمند: استفاده از داروهایی که به طور خاص مولکول‌های دخیل در رشد سرطان را هدف قرار می‌دهند.

ایمونوتراپی: تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی.

6. پیشگیری از سرطان کبد

واکسیناسیون علیه هپاتیت B: این واکسن می‌تواند از ابتلا به هپاتیت B و در نتیجه کاهش خطر سرطان کبد جلوگیری کند.

اجتناب از عوامل خطر: پرهیز از مصرف الکل به مقدار زیاد، جلوگیری از ابتلا به هپاتیت C از طریق رعایت بهداشت و استفاده از سرنگ‌های استریل، و کنترل وزن می‌تواند به کاهش خطر کمک کند.

غربالگری منظم: افرادی که در معرض خطر بالای سرطان کبد قرار دارند (مانند بیماران مبتلا به سیروز یا هپاتیت مزمن) باید به طور منظم تحت غربالگری قرار گیرند.

نتیجه‌گیری

سرطان کبد یکی از سرطان‌های پرخطر و جدی است که تشخیص زودهنگام آن می‌تواند به بهبود نتایج درمانی و افزایش شانس بقا کمک کند. درک عوامل خطر، علائم و روش‌های پیشگیری می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا به این بیماری کمک کند. توجه به سلامت کبد و انجام معاینات منظم به ویژه برای

افرادی که در معرض خطر بیشتری هستند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

نویسنده: زهره محمدی 

سایت دارو باما وابسته به مرکز سلامت ایرانیان ارائه دهنده خدمات پزشکی و پرستاری در منزل در شهر تهران