اختلال در گفتار کودکان با خیره شدن به صفحه نمایش‌ها
اختلال در گفتار کودکان به دلیل خیره شدن بیش از حد به صفحه نمایش‌ها (مانند تلویزیون، تلفن‌های هوشمند، تبلت‌ها و رایانه‌ها) به یک نگرانی جدی تبدیل شده است. تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده بیش از حد از این دستگاه‌ها می‌تواند تاثیرات منفی بر رشد گفتاری و زبان کودکان داشته باشد.
چگونه صفحه نمایش‌ها بر گفتار کودکان تأثیر می‌گذارند؟
کاهش تعاملات اجتماعی و زبانی:
کودکان برای یادگیری زبان نیاز به تعاملات رو در رو با بزرگسالان و همسالان خود دارند. زمانی که کودک زمان زیادی را صرف تماشای صفحه نمایش می‌کند، این تعاملات کاهش می‌یابد و کودک فرصت کمتری برای یادگیری کلمات جدید، مکالمه و تقویت مهارت‌های زبانی دارد.
زبان‌آموزی به‌صورت طبیعی از طریق مکالمات زنده، شنیدن و پاسخ دادن به دیگران شکل می‌گیرد. دستگاه‌های دیجیتال این نوع از تعاملات را جایگزین نمی‌کنند.
کاهش توجه به محیط واقعی:
خیره شدن به صفحه نمایش می‌تواند توجه کودکان را از محیط واقعی و اشیاء و اتفاقات اطراف دور کند. کودکان از طریق مشاهده و کنجکاوی در مورد دنیای واقعی، زبان و گفتار را یاد می‌گیرند. استفاده مفرط از دستگاه‌های دیجیتال می‌تواند باعث کاهش این نوع یادگیری شود.
افزایش رفتارهای منفعل:
تماشای برنامه‌های تلویزیونی یا ویدیوهای دیجیتال بیشتر به صورت منفعلانه انجام می‌شود، یعنی کودک دریافت‌کننده محتوا است بدون اینکه فعالانه در گفتگو یا تعاملات زبانی شرکت کند. این باعث می‌شود مهارت‌های گفتاری و زبانی کمتر تقویت شوند.
محتوای نامناسب برای یادگیری زبان:
بسیاری از محتوای ویدئویی که کودکان تماشا می‌کنند ممکن است برای تقویت زبان مناسب نباشد یا زبانی پیچیده و غیرقابل‌فهم برای سن آن‌ها داشته باشد. علاوه بر این، برنامه‌های آموزشی نیز نمی‌توانند جایگزین تعاملات انسانی شوند.
تحقیقات و نتایج:
مطالعات نشان داده‌اند که تماشای بیش از دو ساعت صفحه نمایش در روز می‌تواند با تاخیر در رشد زبان و گفتار کودکان زیر سه سال مرتبط باشد. به‌ویژه در کودکانی که به جای تعامل با والدین یا مراقبین، زمان زیادی را در مقابل صفحه نمایش می‌گذرانند، احتمال بروز اختلالات گفتاری بیشتر است.
برخی مطالعات پیشنهاد می‌دهند که استفاده زیاد از دستگاه‌های دیجیتال می‌تواند منجر به کاهش دایره واژگان و توانایی درک گفتار و ایجاد جملات پیچیده در کودکان شود.
توصیه‌ها برای والدین:
محدود کردن زمان استفاده از صفحه نمایش:
برای کودکان زیر 2 سال، توصیه می‌شود که از استفاده از صفحه نمایش‌ها پرهیز شود. برای کودکان 2 تا 5 ساله، زمان استفاده باید به حداکثر یک ساعت در روز محدود شود و ترجیحاً محتوای آموزشی و مناسب برای سن کودک باشد.
افزایش تعاملات زنده:
والدین باید زمان بیشتری را به مکالمه، خواندن کتاب، و بازی‌های تعاملی با کودکان اختصاص دهند. این تعاملات به تقویت زبان و گفتار کودک کمک می‌کند.
مدل‌سازی رفتار مثبت:
والدین و مراقبین باید خود نیز استفاده از دستگاه‌های دیجیتال را محدود کنند و با کودکان صحبت کنند تا کودک انگیزه بیشتری برای یادگیری زبان داشته باشد.
توجه به محتوای مناسب:
اگر کودک از صفحه نمایش استفاده می‌کند، مطمئن شوید که محتوای ارائه شده آموزشی و مناسب سن او باشد و او را تشویق به تعامل و مشارکت کند.
نتیجه‌گیری:
استفاده بیش از حد از صفحه نمایش‌ها می‌تواند تاثیرات منفی بر رشد گفتاری کودکان داشته باشد. برای جلوگیری از بروز اختلالات گفتاری، والدین باید زمان استفاده از این دستگاه‌ها را محدود کرده و کودکان را به تعاملات زبانی و اجتماعی بیشتر تشویق کنند.
اختلال در گفتار کودکان به دلیل استفاده بیش از حد از صفحه نمایش‌ها (مانند تلویزیون، تبلت، تلفن‌های هوشمند و کامپیوتر) یکی از نگرانی‌های رایج والدین و متخصصان است. تحقیقات نشان داده‌اند که قرار گرفتن کودکان در معرض صفحه نمایش‌ها به‌ویژه در سنین حساس رشد، می‌تواند به تأخیر در رشد زبانی و گفتاری آن‌ها منجر شود.
دلایل تأثیر صفحه نمایش بر گفتار کودکان:
کاهش تعاملات رو در رو:
یادگیری گفتار و زبان به شدت به تعاملات رو در رو، مانند صحبت با والدین و دیگر افراد، وابسته است. وقتی کودکان زمان زیادی را به خیره شدن به صفحه نمایش‌ها اختصاص می‌دهند، فرصت کمتری برای تعاملات واقعی و مکالمه‌های مستقیم دارند. این کاهش تعاملات می‌تواند به تأخیر در رشد زبانی و گفتاری منجر شود.
کاهش زمان بازی فعال:
بازی و فعالیت‌های جسمی و اجتماعی بخش مهمی از رشد کودک هستند. این فعالیت‌ها به کودک کمک می‌کنند تا مهارت‌های گفتاری و اجتماعی را از طریق تعامل با دیگران تقویت کنند. زمان طولانی استفاده از صفحه نمایش‌ها ممکن است باعث کاهش فرصت‌های اینگونه بازی‌ها شود.
تأثیر منفی روی تمرکز:
صفحه نمایش‌ها می‌توانند موجب کاهش تمرکز و توجه کودکان شوند. تمرکز و توجه پایدار برای یادگیری زبان ضروری است. کودکان باید بتوانند به دقت به صدای دیگران گوش دهند و کلمات و جملات را به‌درستی درک کنند، اما محتوای سریع و پرتحرک صفحه نمایش‌ها ممکن است این توانایی را مختل کند.
زبان غیرتعاملی:
بیشتر محتواهایی که کودکان از طریق صفحه نمایش‌ها مشاهده می‌کنند، از نوع زبان غیرتعاملی است. برخلاف مکالمات رو در رو که شامل پرسش و پاسخ است و کودک می‌تواند بازخورد بگیرد، برنامه‌های تلویزیونی یا ویدیوها تعاملی نیستند و کودک تنها نقش شنونده دارد. این نوع یادگیری کمتر به رشد مهارت‌های گفتاری و زبانی کمک می‌کند.
تأثیرات مشخص استفاده زیاد از صفحه نمایش:
تأخیر در تکلم: کودکانی که زمان زیادی را صرف استفاده از وسایل الکترونیکی می‌کنند، ممکن است دیرتر از حد معمول شروع به صحبت کنند.
کاهش واژگان: تحقیقات نشان می‌دهند که کودکان خردسالی که بیش از حد از صفحه نمایش‌ها استفاده می‌کنند، واژگان کمتری نسبت به کودکانی دارند که بیشتر با والدین و اطرافیانشان صحبت می‌کنند.
مشکلات در تعاملات اجتماعی: استفاده بیش از حد از صفحه نمایش‌ها ممکن است منجر به کاهش توانایی کودک در برقراری ارتباط مؤثر با دیگران شود، زیرا فرصت‌های کمتری برای یادگیری مهارت‌های اجتماعی دارند.
توصیه‌های متخصصان:
محدودیت زمان استفاده:
انجمن اطفال آمریکا توصیه می‌کند که کودکان زیر 18 ماه نباید از صفحه نمایش‌ها استفاده کنند (به جز تماس ویدئویی). برای کودکان 2 تا 5 سال، استفاده از صفحه نمایش‌ها باید به کمتر از یک ساعت در روز محدود شود.
ایجاد فرصت‌های گفتاری و اجتماعی:
والدین باید به طور فعال با کودکان خود صحبت کنند و در فعالیت‌های روزمره از جمله خواندن کتاب و بازی‌های تعاملی شرکت کنند. این تعاملات به رشد گفتاری و زبانی کمک می‌کند.
همراهی والدین در استفاده از صفحه نمایش‌ها:
اگر کودک از صفحه نمایش استفاده می‌کند، بهتر است والدین نیز در این فرآیند شرکت کنند. توضیح دادن محتوا، پرسیدن سوال و ایجاد فرصت برای گفتگو در مورد آنچه دیده‌اند، می‌تواند به رشد زبانی کودک کمک کند.
ترویج بازی‌های فعال و فیزیکی:
بازی‌های فیزیکی و تعاملی که شامل مکالمه و ارتباط با دیگر کودکان یا بزرگسالان است، می‌تواند جایگزین مناسب و مفیدی برای زمان استفاده از صفحه نمایش‌ها باشد.
نتیجه‌گیری:
استفاده بیش از حد از صفحه نمایش‌ها می‌تواند به تأخیر در رشد گفتاری و زبانی کودکان منجر شود. محدود کردن زمان استفاده و تشویق کودکان به تعاملات رو در رو، بازی‌های فیزیکی و فعالیت‌های تعاملی می‌تواند به جلوگیری از این مشکلات کمک کند. والدین باید نقش فعالی در نظارت بر استفاده کودکان از تکنولوژی داشته باشند و فرصت‌های گفتاری و اجتماعی مناسب را برای آن‌ها فراهم کنند.
نویسنده: زهره محمدی
