نارسایی مزمن کلیه (CKD یا Chronic Kidney Disease) به معنای کاهش تدریجی عملکرد کلیه‌ها در تصفیه و دفع مواد زائد و مایعات اضافی از خون است. این وضعیت می‌تواند به تدریج و در طول زمان بدتر شود و ممکن است در نهایت منجر به نارسایی کامل کلیه (مرحله نهایی نارسایی کلیه یا ESRD) شود.

علل نارسایی مزمن کلیه:

1. دیابت: یکی از شایع‌ترین علل نارسایی مزمن کلیه، دیابت (نوع 1 و 2) است. افزایش قند خون می‌تواند به عروق خونی کوچک در کلیه‌ها آسیب برساند.
2. فشار خون بالا: فشار خون بالا می‌تواند به عروق خونی در کلیه‌ها آسیب بزند و عملکرد آنها را کاهش دهد.
3. بیماری‌های گلومرولی: بیماری‌هایی که گلومرول‌ها (واحدهای تصفیه‌کننده کلیه) را تحت تأثیر قرار می‌دهند، مانند گلومرولونفریت.
4. بیماری‌های کلیوی ارثی: بیماری‌هایی مانند پلی‌کیستیک کلیه که به ارث می‌رسند.
5. عفونت‌ها و انسدادها: عفونت‌های مکرر کلیوی یا انسدادهای ناشی از سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات.
6. مصرف داروهای مضر برای کلیه: مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) و برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها.
7. بیماری‌های خودایمنی: مانند لوپوس که می‌تواند به کلیه‌ها آسیب بزند.
8. مصرف مواد مخدر و الکل: مصرف طولانی‌مدت الکل یا مواد مخدر می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند.

عوارض نارسایی مزمن کلیه:

1. افزایش فشار خون: نارسایی کلیه می‌تواند منجر به افزایش فشار خون شود یا فشار خون بالا می‌تواند نارسایی کلیه را تشدید کند.
2. کم‌خونی: کاهش تولید اریتروپویتین (هورمونی که تولید گلبول‌های قرمز را تحریک می‌کند) توسط کلیه‌ها منجر به کم‌خونی می‌شود.
3. اختلالات الکترولیتی: مانند افزایش پتاسیم (هایپرکالمی)، کاهش کلسیم، و افزایش فسفر خون.
4. نرمی و ضعف استخوان‌ها: نارسایی کلیه منجر به اختلال در تعادل کلسیم و فسفر و کاهش تولید ویتامین D فعال می‌شود که در نهایت می‌تواند باعث بیماری‌های استخوانی مانند استئومالاسی (نرمی استخوان) و استئوپروز (پوکی استخوان) گردد.
5. احتباس مایعات: کاهش عملکرد کلیه‌ها در دفع مایعات اضافی بدن منجر به ورم، به خصوص در پاها و صورت، و همچنین افزایش خطر نارسایی قلبی می‌شود.
6. افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی: نارسایی کلیه با افزایش خطر حمله قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های عروقی همراه است.
7. آسیب به سیستم عصبی: نارسایی مزمن کلیه می‌تواند باعث آسیب به اعصاب محیطی (نوروپاتی) و مشکلات در تمرکز و حافظه شود.
8. تهوع، استفراغ و کاهش اشتها: تجمع مواد زائد در بدن می‌تواند این علائم را ایجاد کند.
9. خارش شدید: به علت تجمع فسفات و اوره در بدن.
10. ضعف و خستگی: به علت کم‌خونی و تجمع مواد زائد در بدن.

درمان نارسایی مزمن کلیه شامل مدیریت علل زمینه‌ای، کنترل علائم، اصلاح اختلالات متابولیک، و در موارد پیشرفته، دیالیز یا پیوند کلیه می‌باشد.

نویسنده :زهرا سپهرم