علل نارسایی مزمن کلیه چیست؟

نارسایی مزمن کلیه (CKD) یک بیماری پیشرونده است که در آن عملکرد کلیه‌ها به مرور زمان کاهش می‌یابد. کلیه‌ها وظیفه دارند سموم و مایعات اضافی را از خون دفع کنند، اما در نارسایی مزمن کلیه این عملکرد مختل می‌شود. علل مختلفی می‌توانند منجر به این وضعیت شوند و پیامدهای گسترده‌ای بر سلامت کلی فرد داشته باشند.

علل نارسایی مزمن کلیه

1. فشار خون بالا (هیپرتانسیون)

   • شرح: فشار خون بالا به دیواره‌های رگ‌های خونی کلیه‌ها آسیب می‌زند و باعث کاهش جریان خون به این ارگان‌ها می‌شود. این وضعیت به تدریج می‌تواند عملکرد کلیه‌ها را مختل کند.

2. دیابت (نوع 1 و 2)

   • شرح: دیابت یکی از مهم‌ترین علل نارسایی مزمن کلیه است. سطح بالای قند خون به عروق خونی کوچک کلیه آسیب می‌زند و باعث می‌شود کلیه‌ها نتوانند به درستی خون را تصفیه کنند.

3. بیماری‌های گلومرولی

   • شرح: بیماری‌هایی که به گلومرول‌ها (واحدهای تصفیه‌کننده کلیه) آسیب می‌زنند، می‌توانند منجر به نارسایی کلیه شوند. گلومرولونفریت یکی از این بیماری‌ها است که می‌تواند حاد یا مزمن باشد.

4. بیماری‌های کلیه پلی‌کیستیک

   • شرح: این بیماری ژنتیکی باعث ایجاد کیست‌های متعدد در کلیه‌ها می‌شود که می‌تواند منجر به کاهش تدریجی عملکرد کلیه‌ها و نهایتاً نارسایی کلیه شود.

5. عفونت‌های کلیه (پیلونفریت)

   • شرح: عفونت‌های مزمن کلیه، اگر درمان نشوند، می‌توانند به آسیب دائم کلیه‌ها منجر شوند و یکی از علل نارسایی مزمن کلیه باشند.

6. سنگ‌های کلیه و انسداد مجاری ادراری

   • شرح: سنگ‌های کلیه یا انسداد مجاری ادراری که به مدت طولانی بدون درمان باقی بمانند، می‌توانند به آسیب کلیه و نارسایی مزمن کلیه منجر شوند.

7. استفاده طولانی‌مدت از داروها

   • شرح: مصرف طولانی‌مدت برخی داروها مانند مسکن‌های غیر استروئیدی (مانند ایبوپروفن و ناپروکسن) یا داروهای ضد التهاب می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند.

8. عوامل ژنتیکی و ارثی

   • شرح: برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی مستعدتر به بیماری‌های کلیوی هستند. به عنوان مثال، بیماری کلیه پلی‌کیستیک یک بیماری ارثی است.

9. عوامل دیگر

   • علل دیگری مانند مصرف سیگار، چاقی، بیماری‌های خودایمنی (مانند لوپوس) و سابقه خانوادگی بیماری‌های کلیوی نیز می‌توانند به نارسایی مزمن کلیه منجر شوند.

پیامدهای نارسایی مزمن کلیه

1. احتباس سموم و مایعات در بدن: کلیه‌ها وظیفه تصفیه خون و دفع سموم و مایعات اضافی را دارند. در نارسایی مزمن کلیه، این فرآیند مختل شده و باعث انباشت سموم و مایعات در بدن می‌شود.

2. بیماری‌های قلبی-عروقی: نارسایی مزمن کلیه به طور مستقیم با بیماری‌های قلبی-عروقی مرتبط است. افراد مبتلا به CKD بیشتر در معرض خطر حمله قلبی، سکته مغزی و نارسایی قلبی هستند.

3. کم‌خونی: کلیه‌ها هورمونی به نام اریتروپویتین تولید می‌کنند که در تولید گلبول‌های قرمز خون نقش دارد. در نارسایی مزمن کلیه، تولید این هورمون کاهش یافته و کم‌خونی ایجاد می‌شود.

4. اختلالات الکترولیتی: نارسایی کلیه باعث می‌شود که تعادل الکترولیت‌های بدن (مانند پتاسیم، سدیم و کلسیم) به هم بخورد که می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند آریتمی‌های قلبی شود.

5. ضعف استخوان‌ها: نارسایی کلیه می‌تواند متابولیسم کلسیم و فسفر را مختل کند، که به تدریج باعث ضعیف شدن استخوان‌ها (استئوپروز) و افزایش خطر شکستگی‌ها می‌شود.

پیشگیری و مدیریت

• کنترل فشار خون و دیابت: مدیریت دقیق فشار خون و سطح قند خون می‌تواند خطر بروز یا پیشرفت نارسایی مزمن کلیه را کاهش دهد.
• سبک زندگی سالم: تغذیه مناسب، فعالیت بدنی، ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل به حفظ سلامت کلیه‌ها کمک می‌کند.
• پیگیری منظم پزشکی: افراد در معرض خطر باید به طور منظم توسط پزشک معاینه و آزمایش‌های لازم را انجام دهند تا بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود.

نتیجه‌گیری

نارسایی مزمن کلیه یک بیماری جدی و پیشرونده است که مدیریت آن نیازمند تشخیص زودهنگام و مداخلات پزشکی به موقع است. با کنترل عوامل خطرزا و تغییرات سبک زندگی، می‌توان از پیشرفت این بیماری جلوگیری کرد یا آن را به تعویق انداخت.

نویسنده : زهرا سپهرم 

سایت دارو باما وابسته به مرکز سلامت ایرانیان ارائه دهنده خدمات پزشکی و پرستاری در منزل در شهر تهران 

خدمات این مرکز شامل :

ویزیت پزشک عمومی و متخصص در منزل 

خدمات سونوگرافی در منزل 

خدمات رادیولوژی در منزل 

خدمات اکوی قلب در منزل 

خدمات پرستاری در منزل 

آزمایش خون در منزل