گلوکوم: قاتل خاموش بینایی
گلوکوم، که به عنوان "قاتل خاموش بینایی" شناخته می‌شود، یک بیماری چشمی است که به دلیل افزایش فشار داخل چشم به عصب بینایی آسیب می‌رساند. این بیماری اگر درمان نشود، می‌تواند به کاهش تدریجی و غیرقابل برگشت بینایی منجر شود و در نهایت به نابینایی ختم شود. گلوکوم معمولاً بدون علائم هشداردهنده آشکار آغاز می‌شود، از این رو به آن "قاتل خاموش" می‌گویند.
انواع گلوکوم
1. گلوکوم زاویه باز اولیه (Primary Open-Angle Glaucoma):
- شایع‌ترین نوع گلوکوم است. در این نوع، تخلیه مایع داخل چشم (زلالیه) به آرامی مسدود می‌شود و باعث افزایش تدریجی فشار چشم می‌شود. این فرایند به مرور زمان به عصب بینایی آسیب می‌رساند.
- این نوع معمولاً بدون علائم اولیه است و به تدریج باعث کاهش میدان دید محیطی می‌شود.
2. گلوکوم زاویه بسته (Angle-Closure Glaucoma):
- در این نوع، زاویه بین عنبیه و قرنیه باریک شده و تخلیه مایع زلالیه به‌طور ناگهانی مسدود می‌شود. این حالت می‌تواند به افزایش سریع و شدید فشار داخل چشم منجر شود.
- گلوکوم زاویه بسته می‌تواند به‌طور ناگهانی و با علائم شدید مانند درد چشم، تاری دید، سردرد، تهوع و قرمزی چشم بروز کند. این یک وضعیت اضطراری است که نیاز به درمان فوری دارد.
3. گلوکوم مادرزادی (Congenital Glaucoma):
- یک نوع نادر از گلوکوم است که در نوزادان و کودکان دیده می‌شود و معمولاً به دلیل نقص‌های مادرزادی در سیستم تخلیه مایع زلالیه ایجاد می‌شود.
4. گلوکوم ثانویه (Secondary Glaucoma):
- این نوع گلوکوم به دلیل یک مشکل دیگر مانند التهاب چشم، ضربه به چشم، مصرف داروهای استروئیدی یا بیماری‌های چشمی دیگر ایجاد می‌شود.
علائم گلوکوم
گلوکوم در مراحل اولیه ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد، اما به مرور زمان علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
- کاهش میدان دید محیطی: ابتدا دید جانبی کاهش می‌یابد، اما ممکن است تا مراحل پیشرفته بیماری تشخیص داده نشود.
- تاری دید:در موارد شدیدتر، ممکن است تاری دید یا مشکل در تمرکز به‌وجود آید.
- درد چشم: در گلوکوم زاویه بسته، درد شدید چشم ممکن است رخ دهد.
- قرمزی چشم و سردرد:این علائم در گلوکوم زاویه بسته بیشتر شایع هستند.
- دیدن هاله‌های نورانی: برخی افراد ممکن است هاله‌های رنگی اطراف چراغ‌ها ببینند.
عوامل خطر
- سن: خطر ابتلا به گلوکوم با افزایش سن بیشتر می‌شود، به‌ویژه پس از 60 سالگی.
- سابقه خانوادگی:افرادی که دارای تاریخچه خانوادگی گلوکوم هستند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
- نژاد: افراد آفریقایی، آسیایی و لاتین بیشتر در معرض خطر گلوکوم زاویه باز هستند.
- دیابت: افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض خطر گلوکوم هستند.
- مصرف طولانی‌مدت استروئیدها: استفاده طولانی‌مدت از داروهای استروئیدی می‌تواند خطر گلوکوم را افزایش دهد.
- فشار خون بالا یا پایین: فشار خون غیرطبیعی ممکن است با گلوکوم مرتبط باشد.
روش‌های تشخیص و درمان
تشخیص زودهنگام گلوکوم اهمیت زیادی دارد و معمولاً با معاینات منظم چشم‌پزشکی انجام می‌شود که شامل:
1. سنجش فشار داخل چشم (تونومتری): این آزمایش برای اندازه‌گیری فشار داخل چشم انجام می‌شود.
2. ارزیابی عصب بینایی: چشم‌پزشک با بررسی عصب بینایی می‌تواند نشانه‌های آسیب را بررسی کند.
3. اندازه‌گیری ضخامت قرنیه (پاشیمتری):ضخامت قرنیه می‌تواند بر فشار چشم تأثیر بگذارد.
4. بررسی میدان دید (پریمتری): این آزمایش برای بررسی میزان آسیب به میدان دید انجام می‌شود.
درمان گلوکوم
گلوکوم قابل درمان نیست، اما با درمان می‌توان پیشرفت آن را متوقف یا کاهش داد:
1. داروها: قطره‌های چشمی یا قرص‌ها می‌توانند فشار داخل چشم را کاهش دهند.
2. لیزر: لیزر می‌تواند به باز کردن مجاری تخلیه مایع در چشم کمک کند.
3. جراحی: در موارد شدید، جراحی ممکن است برای ایجاد مسیرهای جدید تخلیه مایع زلالیه یا کاهش فشار داخل چشم ضروری باشد.
مراقبت‌های پیشگیرانه
- معاینات منظم چشم: افراد بالای 40 سال باید معاینات منظم چشمی را انجام دهند تا فشار چشم و سلامت عصب بینایی بررسی شود.
- محافظت از چشم‌ها: استفاده از عینک‌های محافظ هنگام انجام فعالیت‌هایی که ممکن است به چشم آسیب برساند.
- کنترل بیماری‌های مزمن: مدیریت دیابت، فشار خون و دیگر بیماری‌های مرتبط می‌تواند خطر گلوکوم را کاهش دهد.
گلوکوم نیازمند توجه و مراقبت مداوم است. اگر علائمی دارید یا در گروه‌های پرخطر هستید، بهتر است به‌طور منظم به چشم‌پزشک مراجعه کنید.
نویسنده: سهیلا محمدخانی
سایت دارو باما وابسته به مرکز سلامت ایرانیان ارائه دهنده خدمات پزشکی و پرستاری در منزل در شهر تهران
خدمات این مرکز شامل :
ویزیت پزشک عمومی و متخصص در منزل
خدمات سونوگرافی در منزل
خدمات رادیولوژی در منزل
خدمات اکوی قلب در منزل
خدمات پرستاری در منزل
آزمایش خون در منزل
