عملکرد بطن ها و دهلیزها
قلب انسان به عنوان یک پمپ قدرتمند و پیچیده، از چهار حفره اصلی تشکیل شده است: دو دهلیز (راست و چپ) و دو بطن (راست و چپ). هر یک از این حفره‌ها نقش مهمی در فرآیند پمپاژ خون و گردش خون در بدن ایفا می‌کنند. در ادامه، به بررسی عملکرد بطن‌ها و دهلیزها پرداخته می‌شود:
1. دهلیزها (Atriums)
الف. دهلیز راست (Right Atrium):
وظیفه: دهلیز راست خون کم اکسیژن (حاوی دی‌اکسید کربن بالا) را از بدن دریافت می‌کند. این خون از طریق دو ورید بزرگ به نام‌های ورید اجوف فوقانی (Superior Vena Cava) و ورید اجوف تحتانی (Inferior Vena Cava) وارد دهلیز راست می‌شود.
مسیر خون: پس از پر شدن دهلیز راست، این خون به بطن راست منتقل می‌شود.
ب. دهلیز چپ (Left Atrium):
وظیفه: دهلیز چپ خون غنی از اکسیژن را از ریه‌ها دریافت می‌کند. این خون از طریق چهار ورید ریوی (دو ورید از هر ریه) وارد دهلیز چپ می‌شود.
مسیر خون: پس از پر شدن دهلیز چپ، این خون به بطن چپ منتقل می‌شود.
2. بطن‌ها (Ventricles)
الف. بطن راست (Right Ventricle):
وظیفه: بطن راست خون کم اکسیژن را از دهلیز راست دریافت کرده و آن را به شریان ریوی پمپاژ می‌کند. شریان ریوی خون را به ریه‌ها می‌برد تا دی‌اکسید کربن دفع شود و خون دوباره اکسیژن‌گیری کند.
مسیر خون: بطن راست خون را به ریه‌ها می‌فرستد که این فرآیند بخشی از گردش خون ریوی است.
ب. بطن چپ (Left Ventricle):
وظیفه: بطن چپ خون غنی از اکسیژن را از دهلیز چپ دریافت کرده و آن را با فشار زیاد به آئورت پمپاژ می‌کند. آئورت، بزرگترین شریان بدن، خون را به سراسر بدن می‌رساند.
مسیر خون: بطن چپ خون اکسیژن‌دار را به تمام اندام‌ها و بافت‌های بدن می‌فرستد که این فرآیند بخشی از گردش خون سیستمیک است.
ویژگی: دیواره بطن چپ نسبت به سایر حفره‌های قلب ضخیم‌تر است زیرا باید خون را با فشار بالاتری به سراسر بدن پمپ کند.
3. عملکرد هماهنگ بطن‌ها و دهلیزها
قلب به صورت هماهنگ و هماهنگ‌شده‌ای کار می‌کند تا خون را به درستی در سراسر بدن به گردش درآورد:
مرحله پرشدن (Diastole): در این مرحله، دهلیزها پر از خون می‌شوند و سپس با انقباض خود، خون را به بطن‌ها منتقل می‌کنند.
مرحله انقباض (Systole): در این مرحله، بطن‌ها منقبض شده و خون را به شریان‌های اصلی (شریان ریوی و آئورت) پمپاژ می‌کنند.
4. دریچه‌های قلب
دریچه‌های قلب (دریچه سه‌لتی، دریچه میترال، دریچه ریوی و دریچه آئورتی) به کنترل جریان خون و جلوگیری از بازگشت آن به حفره‌های قبلی کمک می‌کنند. این دریچه‌ها به طور هماهنگ با انقباضات قلب باز و بسته می‌شوند.
5. چرخه قلبی (Cardiac Cycle)
هر ضربان قلب شامل یک چرخه کامل از پر شدن و پمپاژ خون است:
دهلیزها:ابتدا پر می‌شوند و سپس منقبض می‌شوند تا خون را به بطن‌ها بفرستند.
بطن‌ها: پس از دریافت خون، منقبض شده و خون را به شریان‌های بزرگ پمپاژ می‌کنند.
این چرخه به صورت مداوم و منظم تکرار می‌شود تا خون به صورت پیوسته در بدن جریان یابد و اکسیژن و مواد مغذی به تمامی سلول‌های بدن برسد.
6. اهمیت هماهنگی بطن‌ها و دهلیزها
هماهنگی دقیق بین عملکرد بطن‌ها و دهلیزها برای کارکرد مؤثر قلب حیاتی است. هرگونه اختلال در این هماهنگی می‌تواند منجر به مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی، فیبریلاسیون دهلیزی یا سایر اختلالات ریتم قلب شود.
به طور کلی، دهلیزها و بطن‌ها با همکاری یکدیگر خون را در سراسر بدن به گردش در می‌آورند، نقش اساسی در حفظ حیات و سلامت بدن ایفا می‌کنند.
نویسنده : ندا اعتمادی
سایت دارو باما وابسته به مرکز سلامت ایرانیان ارائه دهنده خدمات پزشکی و پرستاری در منزل در شهر تهران
خدمات این مرکز شامل :
ویزیت پزشک عمومی و متخصص در منزل
خدمات سونوگرافی در منزل
خدمات رادیولوژی در منزل
خدمات اکوی قلب در منزل
خدمات پرستاری در منزل
آزمایش خون در منزل
