تاثیر استرس بر سیستم ایمنی بدن چگونه است ؟

استرس می‌تواند تأثیرات عمیقی بر سیستم ایمنی بدن داشته باشد. استرس، به ویژه اگر مزمن و طولانی‌مدت باشد، می‌تواند سیستم ایمنی را تضعیف کند و فرد را در معرض خطر بیشتری برای بیماری‌ها و عفونت‌ها قرار دهد. در زیر به چگونگی تأثیر استرس بر سیستم ایمنی بدن می‌پردازیم:

1. تضعیف پاسخ ایمنی

کاهش تولید سلول‌های ایمنی: استرس مزمن می‌تواند تولید و عملکرد گلبول‌های سفید (که نقش مهمی در مبارزه با عفونت‌ها دارند) را کاهش دهد. این امر توانایی بدن را در مقابله با عوامل بیماری‌زا تضعیف می‌کند.

اختلال در تولید آنتی‌بادی‌ها: استرس می‌تواند تولید آنتی‌بادی‌ها را که بخشی از پاسخ ایمنی به عوامل بیماری‌زا هستند، کاهش دهد. این موضوع می‌تواند بدن را در برابر عفونت‌های ویروسی و باکتریایی آسیب‌پذیرتر کند.

2. افزایش التهاب

التهاب مزمن: استرس باعث افزایش تولید کورتیزول می‌شود که در کوتاه‌مدت ممکن است به کنترل التهاب کمک کند. اما در صورت استرس مزمن، کورتیزول به تدریج تأثیر خود را از دست می‌دهد و التهاب‌های مزمن در بدن ایجاد می‌شود. این وضعیت می‌تواند منجر به بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، بیماری‌های قلبی و حتی برخی از انواع سرطان شود.

3. تأثیر بر سلول‌های کشنده طبیعی (NK)

کاهش فعالیت سلول‌های NK: سلول‌های کشنده طبیعی (NK cells) نقش مهمی در شناسایی و نابودی سلول‌های سرطانی و آلوده به ویروس‌ها دارند. استرس می‌تواند فعالیت این سلول‌ها را کاهش دهد، که به نوبه خود باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان و عفونت‌های ویروسی می‌شود.

4. تضعیف پاسخ واکسیناسیون

کاهش کارایی واکسن‌ها: استرس مزمن می‌تواند پاسخ ایمنی بدن به واکسن‌ها را نیز کاهش دهد. تحقیقات نشان داده‌اند که افراد با سطوح بالای استرس ممکن است کمتر از واکسن‌ها بهره‌مند شوند، زیرا تولید آنتی‌بادی‌های لازم برای محافظت به طور مؤثری انجام نمی‌شود.

5. تأثیر بر سیستم عصبی و ایمنی

ارتباط سیستم عصبی و ایمنی: استرس می‌تواند از طریق سیستم عصبی به سیستم ایمنی بدن پیام‌های منفی ارسال کند. این تعامل بین سیستم عصبی و ایمنی می‌تواند به تضعیف کلی سیستم ایمنی و کاهش توانایی بدن در مقابله با بیماری‌ها منجر شود.

6. افزایش آسیب‌پذیری به عفونت‌ها

افزایش خطر ابتلا به عفونت‌ها: افراد تحت استرس مزمن بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‌های مختلف، مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و حتی عفونت‌های شدیدتر هستند. این امر به دلیل تضعیف عملکرد ایمنی و کاهش توانایی بدن در مقابله با پاتوژن‌ها است.

7. تأثیر بر بهبود زخم‌ها و ترمیم بافت

کند شدن فرآیند بهبود: استرس می‌تواند سرعت بهبود زخم‌ها و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده را کاهش دهد. این امر به دلیل کاهش عملکرد سلول‌های ایمنی و کاهش جریان خون به نواحی آسیب‌دیده در بدن است.

8. تأثیر روانی و جسمی

خستگی مزمن: استرس می‌تواند باعث خستگی روانی و جسمی شود، که به نوبه خود می‌تواند سیستم ایمنی را تضعیف کند. افراد با استرس مزمن معمولاً از خستگی مزمن، بی‌خوابی و کاهش انگیزه برای مراقبت از خود رنج می‌برند.

9. تأثیر بر سبک زندگی

تغییر در رفتارها: استرس اغلب منجر به تغییرات رفتاری می‌شود که می‌تواند تأثیر منفی بر سیستم ایمنی داشته باشد، مانند خوردن غذاهای ناسالم، مصرف الکل یا دخانیات، و کاهش فعالیت بدنی. این رفتارها می‌توانند سیستم ایمنی را بیشتر تضعیف کنند.

راه‌های مقابله با استرس و حمایت از سیستم ایمنی

مدیریت استرس: روش‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق، و ورزش منظم می‌توانند به کاهش اثرات منفی استرس بر سیستم ایمنی کمک کنند.

حمایت اجتماعی: داشتن روابط اجتماعی قوی و دریافت حمایت از دوستان و خانواده می‌تواند اثرات منفی استرس را کاهش دهد.

خواب کافی: استراحت و خواب کافی نیز می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی کمک کند و اثرات منفی استرس را کاهش دهد.

در مجموع، کنترل و مدیریت استرس برای حفظ سلامت سیستم ایمنی و پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها ضروری است. مراقبت از سلامت روانی و جسمی، تأثیرات مثبت قابل‌توجهی بر سیستم ایمنی بدن خواهد داشت.

نويسنده:زهرا سپهرم 

سایت دارو باما وابسته به مرکز سلامت ایرانیان ارائه دهنده خدمات پزشکی و پرستاری در منزل در شهر تهران