سرطان پوست سر
سرطان پوست سر نوعی سرطان پوست است که در ناحیه پوست سر رخ می‌دهد. این نوع سرطان ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود و معمولاً در افرادی که پوست سر آنها به‌طور مداوم در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) قرار دارد، بیشتر مشاهده می‌شود. در زیر به انواع، علائم، عوامل خطر و درمان سرطان پوست سر پرداخته می‌شود.
انواع سرطان پوست سر
1. کارسینوم سلول‌های بازال (Basal Cell Carcinoma)
- شایع‌ترین نوع سرطان پوست.
- معمولاً به آرامی رشد می‌کند و به ندرت متاستاز می‌دهد.
- ظاهر: زخم‌های باز، لکه‌های قرمز، برآمدگی‌های براق یا زخم‌های پوسته‌پوسته.
2. کارسینوم سلول‌های سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma)
- دومین نوع شایع سرطان پوست.
- ممکن است تهاجمی‌تر باشد و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد.
- ظاهر: لکه‌های قرمز، زخم‌های سخت، یا برجستگی‌های پوسته‌دار.
3. ملانوما (Melanoma)
- خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست.
- می‌تواند به سرعت به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد.
- ظاهر: لکه‌ها یا خال‌های نامنظم با رنگ‌های متفاوت (قهوه‌ای، سیاه، قرمز، سفید یا آبی).
علائم سرطان پوست سر
- ضایعات پوستی : لکه‌ها، زخم‌ها، برجستگی‌ها یا خال‌های غیرعادی که بهبود نمی‌یابند.
- تغییرات در ضایعات موجود : تغییر در اندازه، شکل، رنگ یا بافت یک خال یا ضایعه پوستی.
- زخم‌های خونریزی دهنده یا زخمی که بهبود نمی‌یابند.
- خارش، درد یا حساسیت در ناحیه ضایعه.
عوامل خطر
- تابش اشعه UV : قرار گرفتن در معرض نور خورشید یا استفاده از تخت‌های برنزه کننده.
- پوست روشن : افرادی با پوست روشن که کمتر ملانین دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.
- سابقه خانوادگی : سابقه خانوادگی سرطان پوست.
- سابقه آفتاب‌سوختگی : آفتاب‌سوختگی‌های شدید در گذشته.
- سیستم ایمنی ضعیف : افرادی که سیستم ایمنی آنها ضعیف شده است، مانند کسانی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند.
تشخیص
- معاینه بالینی : پزشک با معاینه دقیق پوست سر به دنبال ضایعات غیرطبیعی می‌گردد.
- بیوپسی : برداشتن نمونه‌ای از بافت مشکوک برای بررسی در آزمایشگاه.
درمان
درمان سرطان پوست سر بستگی به نوع، اندازه، محل و مرحله سرطان دارد. روش‌های درمانی شامل:
1. جراحی :
جراحی موهس (Mohs Surgery) : برداشتن لایه‌به‌لایه ضایعه سرطانی و بررسی هر لایه زیر میکروسکوپ تا زمانی که سلول‌های سرطانی یافت نشود.
برداشتن ساده (Excisional Surgery) : برداشتن ضایعه سرطانی به همراه حاشیه‌ای از پوست سالم.
2. پرتودرمانی :
- استفاده از پرتوهای پرانرژی برای کشتن سلول‌های سرطانی، معمولاً برای ضایعات بزرگتر یا در مکان‌هایی که جراحی دشوار است.
3. شیمی‌درمانی :
- استفاده از داروها برای کشتن سلول‌های سرطانی. معمولاً برای ملانوما یا سرطان‌هایی که به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته‌اند استفاده می‌شود.
4. درمان فتودینامیک :
- استفاده از داروهای حساس به نور و تابش نور برای کشتن سلول‌های سرطانی.
5. درمان‌های موضعی :
- استفاده از کرم‌ها یا ژل‌های دارویی بر روی پوست سر برای درمان ضایعات سطحی.
پیشگیری
- استفاده از کرم ضدآفتاب : استفاده از کرم‌های ضدآفتاب با SPF بالا و مقاوم در برابر آب.
- پوشیدن کلاه : پوشیدن کلاه‌هایی با لبه پهن برای محافظت از پوست سر.
- اجتناب از تابش مستقیم نور خورشید : به‌خصوص در ساعات اوج تابش خورشید (10 صبح تا 4 بعدازظهر).
- بررسی منظم پوست سر : بررسی دوره‌ای پوست سر و مراجعه به پزشک در صورت مشاهده ضایعات مشکوک.
نتیجه‌گیری
سرطان پوست سر می‌تواند خطرناک باشد، اما با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، شانس بهبودی بسیار افزایش می‌یابد. محافظت از پوست در برابر تابش اشعه UV و بررسی منظم پوست می‌تواند به پیشگیری و تشخیص زودهنگام کمک کند. مشورت با پزشک متخصص پوست در صورت مشاهده هر گونه ضایعه مشکوک بسیار مهم است.
نویسنده: سهیلا محمدخانی
